MALINA na Malagasy Advantista eto Lyon

Ny lovantsofina jiosy dia nampianatra fa noho ny nandavan'ny firenena hafa no nahatonga an'Andriamanitra hanao ny fanekena tamin'ny Isiraely. Na dia tsy misy porofo manamarina izany aza ao anatin'ny Baiboly, dia vao mainka izany manamafy fa na inona na inona antony nifidianan'i Jehôvah ny firenena hebreo, dia tsy noho izy ireo mendrika ny voninahitra ambony sy ny tombontsoa narotsaky ny Tompo tamin'izy ireo tsy akory no anton'izany. Tsy nanana na inona na inona ho an'ny tenany mihitsy izay nahatonga azy ho mendrika ny fitiavan'Andriamanitra sy ny fifidianany azy ho olony izy ireo. Vitsy an'isa izy ireo, ary amin'ny maha-vondrom-bahoaka nandevozina azy dia osa ara-pôlitika sy ara-tafika izy. Ankoatra izay, raha ny resaka kolontsaina sy fivavahana no jerena, dia mifangaro sy eo ho eo ihany, ary tsy dia manan-danja loatra ny azy ireo. Zava-miafina ao anatin'ny fitiavan'Andriamanitra sy ny fahasoavany, araka izany, ny antony fototra nifidianana azy ireo.

Eo anatrehan'izany anefa dia ilaintsika ny mitandrina eo am-pijerena ny hevitr'izany fifidianana izany andrao hiteraka fahadisoan-kevitra ara-teolojia izany. Inona no nifidianan'Andriamanitra ny Isiraely? Izy ve no natao hovonjena, fa ny sisa rehetra kosa natao holavina sy ho very? Sa nofidina izy ireo ho fitaovana hanomezana ho an'izao tontolo izao izay zavatra efa nomena azy? Ahoana no anampian'ireto andininy ireto antsika hahatakatra ny valin'ireto fanontaniana ireto? Eks. 19:6; Heb. 2:9; Isa. 56:7.

Amin'ny maha-Advantista antsika dia tiantsika ny mihevitra ny tenantsika ho Isiraely amin'izao andro môderina izao, izay nantsoin'ny Tompo; tsy ho olona hany voavonjy fa ny hitory ny hafatry ny famonjena amin'izao tontolo izao, ao anatin'ny tontolon-kevitry ny hafatry ny anjely telo. Raha tsorina, dia inoantsika fa manan-javatra holazaina isika, dia izay tsy mba lazain'ny olona hafa. Izany rahateo no tena toerana nisy ny Isiraely fahizay. Ny tanjona tamin'ny fifidianana ny Isiraely dia tsy ny hamadika ny firenena hebreo ho fikambanana voatokana, hitehirizana ny teny fikasan'ny famonjena sy ny fanavotana ho an'ny tenany. Ny mifanohitra amin'izany aza, raha inoantsika fa maty ho an'ny olombelona rehetra i Kristy (Heb. 2:9), dia toy izany koa ny fanavotana izay natolotry ny Tompo ho an'ny Isiraely dia natolotra ho an'izao tontolo izao ihany koa. Ny Isiraely no natao fitaovana hampahafantarana izany famonjena izany. Ny hanao izany zavatra izany koa no niantsoana ny fiangonantsika. 

Jereo ny andraikitrao manokana ao anatin'ny fiangonana. Inona no azonao atao mba hanatsarana ny firoboroboan'ny asa izay niantsoana antsika? Tsarovy fa raha tsy tena manampy amim-pahazotoana ianao, dia toy ny mibahana ny làlana ihany. 

"Dia nambarany taminareo ny fanekeny, izay nandidiany anareo harahina, dia ny Didy Folo ary nosoratany teo amin'ny vato fisaka roa ireo."- Deo. 4:13.

Nantitranterintsika imbetsaka fa ny fanekena dia fanekem-pahasoavana mandrakariva, ary vokatry ny fandrotsahan'Andriamanitra fahasoavana tsy sahaza akory ho an'ireo izay manorina fifandraisana mahavonjy Aminy, tsy midika anefa izany fa fanomezan-dalana tsy hankato ny fahasoavana. Ny mifanohitra amin'izany aza, iray ihany ny fanekena sy ny lalàna, ary tsy azo sarahina.

Jereo ny andininy voalaza etsy ambony. Ahoana no ampifamatorany mafy ny fanekena sy ny lalàna? Ahoana no anehoan'io andininy io ny maha-zava-dehibe ny lalàna ao anatin'ny fanekena?8,

Rehefa mieritreritra ny amin'ny fanekena isika dia mitombina ny maha-ampahany manan-danja lehibe ny lalàna ao anatiny. Raha raisintsika amin'ny maha-fifandraisana azy indray ny fanekena, dia ilaina ny mamaritra karazana fitsipika sy fefy amin'izay. Hafiriana no haharetan'ny fanambadiana na ny fisakaizana na ny fiaraha-miombona antoka raha toa ka tsy misy fefy na fitsipika mandrindra izany, na voaresaka mazava tsara izany na tsia? Manapa-kevitra ny lehilahy manambady iray fa hanana sakaiza, na koa manapa-kevitra ny haka vola ao amin'ny kitapon'ny namany ny olona iray, na ny iray amin'ireo mpiombona antoka tsy miteniteny amin'ilay iray akory fa manasa olona iray hafa hikambam-barotra amin'izy ireo. Fandikana ny fitsipika sy ny lalàna avokoa ireo rehetra ireo. Hafiriana re no haharetan'izany fifandraisana izany raha tsy misy ny lalàna mifehy azy? Izany no antony tsy maintsy hisian'ny fefy, sy tsipika tsy azo ihoarana ary ny lalàna. Amin'ny alalan'ireo ihany no hahazoana mihazona ny fifandraisana.

Ny fomba fiteny isan-karazany toy ny hoe lalàna (Sal. 78:10), lalàna [dina](Sal. 50:16), teny vavolombelona (Sal. 25:10), didy (Sal. 103:18) ary ny hoe tenin'i Jehôvah (Deo. 33:9) mantsy dia hita mifanindran-dàlana mandrakariva na tena mifandray akaiky mihitsy aza, amin'ny teny hoe fanekena (raha tsy tena mitovy hevitra mihitsy aza). Mazava, araka izany, fa ny "tenin'izao fanekana izao"- Jer. 11:3, 6, 8, dia ny tenin'ny lalàna sy ny dina sy ny teny vavolombelona ary ny didin'Andriamanitra.

Ny faneken'Andriamanitra tamin'ny Isiraely olony dia nirakitra fitakiana isan-karazany izay tena niankinan'ny faharetan'ny fifandraisana manokana tiany napetraka teo amin'ny olony. Moa misy hafa amin'izany ve ny amin'izao fotoana izao?

Eritrereto ny olona manana fifandraisana akaiky aminao, dia alao sary an-tsaina izay zavatra mety hitranga amin'io fifandraisana io raha toa ianao ka tsy mahatsapa ho voafehin'ny fitsipika, na fenitra, na lalàna fa malalaka amin'izay rehetra tianao hatao. Ary na, dia milaza aza ianao fa tianao io olona io, ka ny fitiavana ihany no hanapaka izay fomba hifandraisanao aminy, dia inona no antony tsy maintsy mbola ilana fitsipika? Ifanakalozy hevitra. 

Inona no tonga ao an-tsainao voalohany raha mieritreritra ny hoe lalàna ? Mpitandro filaminana ve, sa tapakilam-pifamoivoizana, sa mpitsara, sa tranomaizina? Sa ve fameperana, fitsipika, ray aman-dreny mpanao didiko fe lehibe, sazy no tonga ao an-tsainao? Na, angamba mieritreritra filaminana, firindrana, na zavatra mitombina tsara ianao? Na mety ho... fitiavana mihitsy aza?

Ny teny hebreo hoe Torah, nadika hoe "lalàna" ao anatin'ny Baibolintsika, dia midika hoe "fampianarana" na "torolalana". Io teny io dia azo ampiasaina hoenti-milaza izay torolalana rehetra avy amin'Andriamanitra, na ara-pitondrantena izany na ara-panjakana, na ara-piarahamonina na ara-pivavahana. Tafiditra ao daholo ireo torohevitra hendry izay nomen'Andriamanitra tamim-pahasoavana ho an'ny olony, mba hahazoan'izy ireo mivelona amin'ny fiainana feno sy safononoka na ara-batana na ara-panahy. Tsy mahagaga ny mpanao Salamo raha nilaza fa sambatra ny olona izay "ny lalàn'i Jehôvah no sitrany; eny ny lalàny no saintsaininy andro aman'alina "-Sal. 1:2.

Raha mamaky ny lalàna na ny Torah isika - ireo torolalana sy fampianarana voarakitra an-tsoratra ao amin'ireo bokin'i Mosesy ireo, izay tonga ampahany amin'ny faneken'ny Isiraely-dia gaga raha mahita ny haben'ny fivelaran'izany torolalana izany. Mahakasika ny lafiny rehetra eo amin'ny fiainan'ny Isiraely izany lalàna izany- ny fambolena, ny fitondram-panjakana, ny fiarahamonina ary ny fiankohofana.

Inona araka ny hevitrao no antony nanomezan'Andriamanitra torolalana betsaka ho an'ny Isiraely toy izany? Jereo ny Deo. 10:13. Amin'ny inona no "hahasoa" azy ireo amin'izany torolalana izany?

Nomen'Andriamanitra ny olony ny lalàna mba hanehoana aminy ny fomba hiainany ny fiainam-baovao tiany hananan'izy ireo miaraka Aminy. Asehon'ny lalàna amin'ireo izay manao ny fanekena ny drafitr'Andriamanitra ho an'ny fiainany. Tonga amin'ny fahatakarana ny momba an'Andriamanitra amin'ny fahafenoany ny tsirairay rehefa mankatò ny lalàna.

Nasehon'ny lalàna tamin'ny Isiraely ihany koa fa tsy azony atao ny manaraka ny fomba fiainan'ireo firenena hafa nanodidina azy. Tsy afaka nivelona araka ny lalàn'ny voary fotsiny, na ny filan'ny olombelona fotsiny, na ny faniriana fotsiny, na ny filana ara-piarahamonina, na ara-pôlitika ary ara-toe-karena fotsiny izy ireo. Ny fankatoavana tsy misy arakaraka ny sitrapon'llay Andriamanitry ny fanekena teo amin'ny lafim-piainany rehetra ihany no nampitoetra azy ho firenena masina sy fanjakam-pisorona ary rakitra soa. 

Tahaka ny Isiraely fahizay, dia nahazo torolalana marobe mifandraika amin'ny lafim-piainana kristianina rehetra ny Advantista, tamin'ny fanomezam-pahasoavan'ny faminaniana miseho amin'ny fomba moderina. Nahoana no tokony horaisintsika ho fanomezana avy amin'Andriamanitra ireny fa tsy hanimba ny fahalalahana eo amin'ny fisainana sy ny asa? Miaraka amin'izay, ahoana no tokony hitandremantsika mba tsy hiheverantsika fa lalàna tsy azo ihodivirana izany fa tsy fanomezana, tahaka izay nataon'ny Isiraelita ( jereo ny Rom. 9:32). 

Inona ny fahamarinana ampianarin'ny lalàna ao anatin'ny fifandraisam-panekena mikasika ny tena toetran' Andriamanitra? Mal. 3:6; Jak. 1:17. 

Ny lalan 'Andriamanitra dia fanambarana am-bava na an-tsoratra ny sitrapony (ampitahao amin'ny Sal. 40:8), Satria ny lalana no fanehoana ny toetran'Andriamanitra, dia io lalana io, izay hita ao anatin'ny fanekena izany, no miantoka ho antsika ny maha-eo mandrakariva an'Andriamanitra sy ny maha-azo ianteherana Azy. Na dia mety tsy hitantsika mandrakariva aza ny fiasan'ny fahasoavany, dia fantatsika kosa fa azo itokiana Izy. Lalana ara-pitondrantena sy lalan'ny siansa tsy miova no mifehy ny tontolony. Izany zava-misy izany no manome antsika ny tena fahafahana sy fiarovana marina. 

Ny "(...) antoka fa azo ianteherana Andriamanitra dia miorina amin'ny fahamarinan'ny maha-Andriamanitry ny lalana Azy. Iray ihany ny sitrapony sy ny lalany. Andriamanitra dia milaza fa ny marina dia marina satria izay no mamaritra ny fifandraisana tsara indrindra mety hisy. Noho izany ny lalan'Andriamanitra dia tsy jadona velively na vokatry ny haitraitra. Tsy izany, fa io no zavatra mitombina indrindra manerana izao rehetra izao."- Dimensions in Salvations, Walter R.Beach, t. 143. 

Raha tsy mahavonjy ny olona amin'ny fahotana ary ny lalan'Andriamanitra, nahoana izy no nataon'Andriamanitra ao anatin'ny fanekena? Jereo ny Amô. 3:3.

Mitaky fifanarahana sy firindrana ny fifandraisana. Tsy Mpahary izao tontolo izao fotsiny Andriamanitra fa Mpanapaka azy ihany koa, noho izany dia tena ilaina ny lalana hahasambatra ireo voariny manan-tsaina, mba hananan 'izy ireo fiainana mirindra amin'ny Azy. Ny lalany, izay fanehoana ny sitrapony, araka izany, dia lalarn-panorenan'ny fitondram-panjakany. Izany no fepetra arahina na fitsipika mandrindra ny fanekena sy ny fifandraisana. Tsy ny hamonjy no zava-kendreny fa ny hamaritra ny andraikitra tokony hataontsika eo anatrehan'Andriamanitra (didy 1-4) sy amin'ny olombelona namantsika (5-10). Raha lazaina amin'ny teny hafa, mametraka ny fomba fiaina namboarin'Andriamanitra hiainan'ireo zanany araka ny fanekena izany, mba hahasambatra azy ireo. Izany no niaro ny Isiraely tsy hanolo ny fomba fiainany amin'ny filazôfia hafa. Tanjon'ny fifandraisam-panekena hatrizay ka hatrizao ny hahatonga ny mpino hifandrindra amin'ny sitrapon'Andriamanitra sy ny toetrany amin'ny alalan'ny fahasoavany manova.

Jereo ny manodidina anao. Tsy hitanao ve ny vokatry ny fiainana tsy tan-dalana? Na dia eo amin'ny fiainanao ihany aza, tsy mahita fahasimbana vokatry ny fandikana ny lalan'Andriamanitra ve ianao? Fomba ahoana no hanamafisan'izany ny maha-tsara ny lalan'Andriamanitra sy ny antony maha-ampahany manan-danja azy eo amin'ny fifandraisana Aminy?

Jereo ireto andininy ireto. Inona ny zavatra ikambanan'izy ireo, ary Inona no ampahafantarin'izany mikasika ny toetry ny fanekena? Gen. 18:19; Gen. 26:4, 5; Eks. 19:5; Lev. 26:3. 

Nasehon'Andriamanitra miharihary ny fanekeny fa nankato tamim-pahatokiana "ny didiko sy ny teniko, ary ny laletko"- Gen. 26:5 i Abrahama. Milaza koa izany, na tsy mivantana aza, fa fomba fiaina tahaka izany no tiany hananan'ny olona manao fanekena Aminy. Ny fanambarana feno ny faneken'ny Baiboly tao Sinay dia maneho mazava fa ampahany fototra ao amin'ny fanekena ny fepetry ny fankatoavana. 

Ny Eks. 19:5 dia mampiseho mazava hoe: "Raha hihaino ny feoko tokoa hianareo ka hitandrina (...)" Tsy azo lavina ny maha-misy fepetra ny fanekena. Misy fepetra ny teny fikasan'ny fanekena, na dia narotsaka tamin'ny fahasoavana aza, na dia tsy azo amin'ny alalan'ny asa aza, na dia fanomezana natolotra aza. Azon'ny olona natao ny nanda ny fanomezana sy ny fahasoavana natolotra azy ary nihodina tamin'ny teny fikasana. Ny fanekena, tahaka ny famonjena ihany, dia tsy manao an-tery na oviana na oviana. Tsy manery ny olona hanana fifandraisana mahavonjy Aminy Andriamanitra; tsy manery azy ireo handray ny fanekena Izy. Atolony maimaimpoana ho an'ny olona tsirairay izany; ny olona tsirairay avy no asaina handray izany. Rehefa mandray izany ilay olona, dia manaraka ny adidy, tsy ho fomba entina mahazo ny fitahian'ny fanekena anefa, fa farnpisehoana ety ivelany ny nandraisana ireo fitahian'ny fanekena. Tokony hankato ny Isiraely, tsy ny mba hahazoan'izy ireo ny teny fikasana, fa mba hahatanterahana izany. Fanehoana ny fitahian'Andriamanitra ny fankatoavana. Tsy ny fankatoa_vana no ahazoana fitahiana raha tsy izany dia toy ny voatery hanome izany Andriamanitra; ny fankatoavana kosa dia mampisy rivo-piainana izay ahitana miharihary ny fitahiana avy amin'ny finoana.

"Ary izao no lalàna, dia ny didy sy ny fitsipika, izay nasain'i Jehovah Andriamanitrareo hampianarina anareo mba harahinareo any amin'ny tany izay alehanareo holovana, mba hatahoranao an'i Jehovah Andriamanitrao, hitandremanao ny lalany rehetra sy ny didiny izay andidiako anao, dia hianao sy ny zanakao ary ny zafinao, amin'ny andro rehetra hiainanao, mba ho maro andro hianao."- Deo. 6:1, 2.

Moa ve ny Tompo milaza amin'ny Isiraely fa raha mankatò izy ireo dia hahazo ireo fitahiana ireo, ary tokony ho azy ireo fitahiana ireo? Sa izao kosa no lazainy: Raha mankatò ianareo dia hahazo ireo fitahiana ireo satria manokatra ny lalàna handrotsahako fitahiana ho anareo ny fankatoavana? Inona no maha-samy hafa ireo hevitra roa ireo? 

Vakio ny "Adihevitra", tt. 648-650 ao amin'ny IFM; sy "Ny lalana sy ny fanekena", toko 32 ao amin'ny PM.

Ahoana no anampian'ny Mat. 22:34-40 antsika hahatakatra bebe kokoa ny (1) toerana sy ny hevitry ny lalan'Andriamanitra ao amin'ny fanekena sy ny (2) ny fitovian-kevitry ny fifandraisana sy ny fanekena?

"Tsy maintsy misy fitiavana ao am-po vao azon'ny olona iray atao ny mitandrina ireo fitsipiky ny lalan'Andriamanitra, amin'ny hery sy ny fahasoavan'i Kristy (jereo ny Rom. 8:3, 4). Tsy azo heverina mihitsy ny isian'ny fankatoavana, ary tsy misy lanjany izany raha tsy eo ny fitiavana. Rehefa misy kosa ny fitiavana dia ho mora foana amin'ny olona fray ny hampifandrindra ny fiainany amin'ny sitrapon'Andriamanitra voalazan'ny didiny."- SDABC, b.5, t. 484.

Nanome fitsipi-piaina tanteraka ao amin'ny fitsipiky ny lalàny masina Andriamanitra, ary nambarany, fa mandra-pahatongan'ny faran'izao tontolo izao dia tsy hisy fiovana izany lalana izany na dia tendron-tsoratra iray aza, fa hifehy kosa ny olona rehetra. Tonga hanome voninahitra ny lalàna Kristy, ary nasehony fa miorina eo amin'ny fototra azo antoky ny fitiavan'Andriamanitra sy ny fitiavana ny namana izany, ka adidin'ny olona ny mankatò ny fitsipiny. Kristy mihitsy no nanome ohatra amin'ny fankatoavana. Nasehony, tamin'ilay toriteny teo an-tendrombohitra, fa mihoatra lavitra noho ny fanaovana hita maso ny ota ny ambaran'ny laldna, fa na dia ny eritreritra sy ny fikasana ao am-po fotsiny ihany aza dia fandikana azy sahady."- VM, t. 443

FANONTANIANA HIFANAKALOZAN-KEVITRA :

1. Nahoana ny kofehin'ny fitiavana no matanjaka kokoa noho ny tadin'ny tahotra, ka mahasintona ny olona ho eo amin'Andriamanitra?

2. Nahoana ny didy hoe: "Tiava an'i Jehôvah  Andriamanitrao amin'ny fonao rehetra sy ny fanahinao rehetra ary ny sainao rehetra."- Mat. 22:37 no didy voalohany sady lehibe indrindra?

3. Nanoratra izao i Simone Weil indray andro: "Ny didy no zavatra ilaina voalohany indrindra amin'ny fiainana."(naverin'i Russell Kirk tao amin'ny The Roots of American Order (Washington, D.C.: Regnery Gateway, 1992], t. 3). Ahoana no ahatakaranao ny teny nambaran-dramatoa Simone ao amin'ny tontolon-kevitry ny lesona, indrindra mikasika ny fifandraisana amin'ny lalàna?

FAMINTINANA: Nandrafitra ny fanekena ny lalàn'Andriamanitra. Fanekem-pahasoavana tokoa anefa izany. Na izany aza dia tsy manafoana ny filana ny lalana ny fahasoavana. Mifanohitra amin'izany aza, fomba anehoana ny fahasoavana eo amin'ny fiainan'ireo izay mandray izany ny lalàna.