MIOMANA HANDRAY FANOMEZANA
Vakio ny Eks. 19:9-25. Ahoana no nanomanan'Andriamanitra ny Isiraely handray ny Didy folo?
Nanome torolalana manokana ny amin'izay tokony hataon'ny Isiraelita Andriamanitra, ho fiomanan'izy ireo ho amin'ny fanomezana ny lalana ao Sinay. Nasainy nasehony tamin'ny fahadiovany ivelany ny fanokanan-tenany manontolo ho an'Andriamanitra. Nasaina nivonona ho amin'ny fisehoana mahatalanjon'ny voninahitr'i Jehôvah izy ireo. Ary rehefa niseho izany, dia narahin'ny "kotrokorana sy helatra ary rahona matevina teo amin'ny tendrombohitra, ary nisy feon'anjomara mafy indrindra, dia toran-kovitra ny olona rehetra izay teo an-toby." - Eks. 19:16.
Ny Didy folo no fon'ny fanambarana momba an'Andriamanitra sy ny fitsipi-pitondrantena ara-Baiboly. Izany no mandrafitra ny fitsipiky ny lanitra ho an'ny taranak'olombelona rehetra no sady fanorenan'izany; mandrakizay ary mahafaoka an'izao rehetra izao ny fitsipiny.
Andriamanitra no nanambara ireo didy folo, araka ny fitantaran'ny Baiboly (Eks. 19:19; Eks. 20:1; Deo. 5:4, 5, 24), ary Izy koa no nanoratra izany (Eks. 24:12; Eks. 31:18; Deo. 5:22). Indroa izany no natolotra an'i Mosesy ho fanomezana manokana (Eks. 32:19; Eks. 34:1; Deo. 10:1,2).
Antsoina hoe "Vavolombelona" ny didy folo ao amin'ny bokin'ny Eksodosy (Hebreo: 'edut, Eks. 31:18), ary nantsoina koa hoe "tenin'ny fanekena" (Hebreo: dibre habberit; Eks. 34:28). Ao amin'ny bokin'ny Deoteronomia, dia voasoratra eo amin'ny "vato fisaka izay nisy ny fanekena" izany (Deo. 9:9, 11, 15). Tsy misy boky amin'ny fiteny hebreo mampiasa ny teny hoe "Didy folo" (Hebreo: mitzwot, "didy"), fa intelo kosa no iantsoan'izy ireo izany amin'ny anarana hoe: "Teny folo". 'Aseret haddebarim no teny hebreo ilazana izany, avy amin'ny hoe dabar, izay midika hoe: "teny, fehezanteny, toe-javatra, zavatra, lahateny, tantara, fampanantenana" (jereo ny Eks. 34:28; Deo. 4:13; Deo. 10:4).
Misy roa ny fitanisana ny didy folo ary kely monja ny fahasamihafana hita ao amin'izany: voarakitra ao amin'ny Eks. 20:1-17 ny voalohany ary ao amin'ny Deo. 21:3-21 kosa ny faharoa. Notaterin'i Mosesy am-bava tamin'ny Isiraely ny faharoa, efapolo taona teo ho eo taorian'ny nanomezana izany tao Sinay, nialoha indrindra ny nidiran'ny olona tao amin'ilay Tany Nampanantenaina (Deo. 1:3,4; Deo. 4:44-47). Ireo toe-javatra ireo no manazava ny fisian'ny fahasamihafana kely eo amin'ireo fitanisana roa ny didy folo ireo.
Namerina ny teny ao amin'ny didy folo i Paoly rehefa namintina ny lalana amin'ny teny hoe "fitiavana" (Rôm. 13:8-10). Ny fitiavana tokoa no mamintina ny lalan’Andriamanitra noho ny maha-Andriamanitra fitiavana Azy (1 Jao. 4:16).
Takatrao ve ny maha-fanehoana ny fitiavan’Andriamanitra ny didy folo? Inona no hevitr'izany? Fomba ahoana no anehoana ny fitiavan’Andriamanitra ao amin'ny didy folo?